آثار و پیامدهاى نماز در خانواده

حسین علیزاده/ عضو تحریریه نشریه عهد و رسانه شیداخبر

خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماع است که توانایی و بازدهی جامعه به آن بستگی دارد. امروزه جوامعی موفق هستند که خانواده‌های موفق دارند. از آن جا كه كانون خانواده بهترين مدرسه برای رشد يافتن نسل های جوامع بشری است مسلما خانواده ای با محيط سالم، رشد اجتماع را هم به همراه خواهد داشت. هر چه در اين نهاد حس مذهبی رشد كند امنيت درونی و درک لذت واقعی از زندگی و استحكام خانواده بيشتر می شود . چرا كه دين، زندگی ما و سعادت دنيا و آخرت را تأمين می كند. در بين همه ی عبادات، نماز كه در قرآن به عنوان باز دارنده از منكرات معرفی شده است با توجه دادن انسان به خدا و ارتباط قلبی او با خدا ،رضايت و خشنودی خانواده ها را فراهم كرده و از اضطراب های ناشی از آسيب ها رهايی می بخشد.

خواندن نماز در خانواده آثار و پیامدهاى فراوانى در بردارد که به برخى از آنها اشاره مى کنیم

هر اندازه همسویى در خانواده بیشتر باشد و همدلى در آن تقویت گردد، خانواده منسجم تر خواهد بود. براى تحقق انسجام، بهتر است نماز به جماعت برگزار شود. نماز جماعت فاصله ها را در خانواده از بین مى برد و همه را در کنار یکدیگر قرار مى دهد

تأمین بهداشت روانى خانواده

تقرب به خداوند موجب امنیت خاطر آدمى است و نماز عامل نزدیکى و تقرب به پروردگار عالمیان است.

حضرت على (ع) در دعاى کمیل بن زیاد نخعى مى فرماید: «نام و یاد خدا دوا و شفاست و براى هر دو بعد جسمانى و روانى نیز صادق است.»

پس سلامت روانى بر جسم آدمى تأثیرگذار است و سلامت جسمانى زمینه ساز سلامت روانى است و وقتى اعضاى خانواده اى در هر دو بعد جسم و روان از سلامت برخوردار باشند، فضاى خانواده نیز از سلامت برخوردار خواهد بود، چرا که نیازهاى اساسى روانى همچون نیاز به امنیت و محبت و نیاز به تعلق به جمع و عزت نفس و خودشکوفایى تأمین مى شود و در پرتو آنها، فضاى خانواده از سلامت و امنیت عاطفى برخوردار مى شود. این امر خود جسم انسان ها را به سلامت نگاه مى دارد

زمانى که انسان به فضیلت عبادت خدا دست مى یابد و به شهوات خویش غلبه مى کند، سیر تعالى را طى کرده است و مهم تر از آن، این است که او در مقام سخن گفتن با ذاتى بى همتا قرار گرفته و خالق عالم به آدمى چنین اذن و اجازه اى داده است و عطاى چنین اذنى به انسان موجب اعتلاى اوست.

توسعه و بسط فرهنگ دینى در خانواده

نماز و برپا داشتن آن در فضاى خانه، خانواده را در بسط و توسعه فرهنگ دینى کمک مى کند، زیرا نماز احکام خاص خود را دارد و نمازگزار باید بر مقدمات، مقارنات، موالات، ارکان، اوقاف و مستحبات نماز واقف شود، تا بتواند این فریضه را به نحو احسن برگزار کند. پس براى افزایش اطلاعات درباره نماز، سؤالاتى توسط فرزندان از والدین پرسیده مى شود. از سویى والدین نیز بر رفتار عبادى فرزندان خویش نظارت مى کنند تا آنان را براى برگزارى بهتر نماز یارى رسانند. و بدین ترتیب فضاى بحث و گفت و گو درباره نماز و نیز مسائل دیگر دینى آغاز مى شود

آنچه باید به آن عنایتى ویژه داشت، این است که والدین در خانواده در انجام عبادت نقشى الگویى دارند. اگر پدر و مادرى در طریق حق گام بردارند و به عبادت خدا بپردازند، فرزندان نیز از والدین خویش الهام گرفته و آنان نیز معمولاً در همان طریق گام مى نهند.

استحکام روابط اعضای خانواده با ثبات شخصیت

یكی از آثارتربيتي نماز، ثبات شخصيت است. انسان با نماز خواندن و اتكا به خدای متعال خود را تنها احساس نمی كند و همیشه در تمامی مشكلات، به نیروی قوی تری مراجعه می كند و از بارگاه خدای متعال استمداد جسته و به او توكل نموده امورات خود را هر چند دارای فراز و نشیبهای فراوان باشد با خوبی و با موفقیت سپری می كند. نماز این احساس را در او بیشتر می نماید و از اعتماد به نفس خوبی برخوردار می شود كه باعث باثبات تر شدن شخصیت او می گردد. اعضاي خانواده كه منظم، نظيف، مودب، متين و باوقارند، احساس ثبات مي كنند، قادر به تمركز ذهن هستند و مي توانند در آينده خانواده اي ايده آل را تشكيل دهند.

نماز، با توجه به كاركردهاي تربيتي اش در ايجاد چنين فضايي بسيار مؤثر است. خانواده اي كه چنين اعضايي داشته باشد بسيار مستحكم و نظام مند خواهد بود و اگر اين روابط به جامعه بسط يابد، اجتماع همانند خانواده اي بزرگ خواهد شد.

برای فرهنگ سازی نماز در خانواده می توان از راهکارها متعددی استفاده کرد که به برخی اشاره می شود:

در خانه به طور مرتب اول وقت نماز خوانده شود و آثار نماز اول وقت برای خود ما و دیگران آشکار گردد مانند نظم در زندگی، نشاط و روحیه شاداب، موفقیت بیشتر در درس و زندگی، آرامش روحی و معنوی و شخصیت محترمانه و دورماندن از خطاها و ناهنجاری ها.

با دوستان و خانواده های نمازخوان رفت و آمد بیشتر گردد  به طوری که در مدرسه و دانشگاه و دیدارهای فامیلی نمازها به جماعت خوانده شود.

خوبی های نمازخوان ها و مشکلات بی نمازها را برجسته و به طور مستمر تذکر داده شود.

تجربه حس معنوی و شکرگزاری و حال نماز خواندن را در شرایطی مانند: رفتن به مسجد و زیارت برای اعضای خانواده فراهم شود، به طوری که لذت عبادت و حس آرامش معنوی نماز به خوبی برای آنها تجربه گردد.

پدر و مادر می توانند با ابراز محبت و رابطه صمیمی، علاقه به نماز را در میان فرزندان به وجود آورند و با بیان داستان های عبرت آموز، احساس محبت و عاطفه آنها را نسبت به نمازگزاران زنده کنند.

 مثلًا با بیان داستان نماز ظهر عاشورا، یا داستان  نماز بزرگان و شخصیت ها، نخبه های علمی، فرهنگی و ورزشی در نزد ایشان صحبت شود که با چه اشتیاقی به اقامه نماز می پرداختند. کسانی مانند شهید رجایی، شهید بابایی و…